Bilim insanları, gezegen oluşumuna dair bilinen tüm açıklamaları boşa çıkaran sıra dışı bir gök cismiyle karşı karşıya.
‘AÇIKLANMASI ZOR’
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu (JWST), PSR J2322–2650b adı verilen ve yerçekimi etkisiyle “limon” formuna gerilmiş bir gaz devi keşfetti. Araştırmacılar, bu yapıyı “açıklanması zor bir anomali” olarak tanımladı.
‘LİMONA BENZİYOR’
Söz konusu gezegen, Dünya’dan 750 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor ve Güneş benzeri bir yıldız yerine bir nötron yıldızı (pulsar) etrafında dönüyor. Bir pulsar, ölmüş bir yıldızın Güneş kütlesini şehir boyutuna sıkıştıran aşırı yoğun çekirdeği olarak biliniyor.
Bu pulsar, gezegeni hem gama ışınlarıyla bombardımana tutuyor hem de yerçekimiyle şekil değişikliğine zorlayarak limon benzeri bir form ortaya çıkarıyor.
BİR YIL 7 SAAT SÜRÜYOR
Gezegen, pulsara sadece 1.6 milyon kilometre mesafede. Karşılaştırma açısından, Dünya–Güneş mesafesi yaklaşık 160 milyon kilometre. Bu yakınlık, PSR J2322–2650b’nin bir yılı yalnızca 7 saatte tamamlamasına yol açıyor.
Yakın yörünge, aynı zamanda aşırı sıcaklık farkları yaratıyor:
- Gece sıcaklığı yaklaşık 650°C
- Gündüz sıcaklığı 2.030°C’ye ulaşıyor
Bu değerler, bugüne dek kaydedilen en uç sıcaklık rejimlerinden biri olarak gösteriliyor.
‘DAHA ÖNCE HİÇ GÖRMEDİĞİMİZ TÜRDEN’
Gezegenin atmosferi, bilimsel açıdan en sıra dışı başlık. JWST verilerine göre PSR J2322–2650b, karbon ve helyumdan oluşan egzotik bir atmosfer barındırıyor.
Üst katmanlarda is benzeri bulutlar yer alırken, derin bölgelerde yüksek basınç nedeniyle karbonun elmasa dönüştüğü değerlendiriliyor.
Chicago Üniversitesi’nden araştırmacı Dr. Michael Zhang, atmosferi “Bu, kimsenin daha önce görmediği türde bir gezegen atmosferi. Normalde su, metan veya karbondioksit bekleriz; bunun yerine moleküler karbon görüyoruz” sözleriyle tanımladı.
Moleküler karbon (C2 ve C3) tespiti, bugüne kadar ayrıntılı incelenmiş yaklaşık 150 gezegen içinde ilk defa kaydedildi.
‘VERİLER GELDİĞİNDE HEPİMİZ ŞAŞIRDIK’
Araştırmanın eş yazarı, Carnegie Earth and Planets Laboratory’den Dr. Peter Gao, ilk tepkiyi şöyle özetledi:
“Veri indirildiğinde kolektif tepkimiz ‘Bu nedir?’ oldu. Beklediğimiz hiçbir şeye benzemiyor.”
Toplamda 6.000’den fazla ötegezegenin keşfedildiği düşünüldüğünde, PSR J2322–2650b pulsar çevresinde dönen tek gaz devi konumunda.
BİLİNEN OLUŞUM SENARYOLARINA UYMUYOR
Bilim insanları gezegenin nasıl oluştuğu sorusuna açık bir yanıt veremiyor. Dr. Zhang, mevcut hipotezlerin hiçbirinin uyum sağlamadığını söyledi:
“Normal gezegen gibi oluşması imkansız; bileşimi tamamen farklı. Bir yıldızın dış katmanlarının soyulmasıyla da oluşamaz. Bu kadar karbon nasıl ortaya çıkıyor? Bilinen tüm mekanizmaları dışlıyor.”
Araştırma ekibinin mevcut teorisi, gezegenin soğuma sürecinde karbon ve oksijenin kristalleşmesi, ardından saf karbon kristallerinin yükselerek helyum ile karışması üzerine kurulu. Ancak bu model de tüm verileri açıklamıyor.
‘HER ŞEYİ BİLMEMEK DAHA İYİ’
Stanford Üniversitesi’nden Prof. Roger Romani, belirsizliği “Bir şey, oksijen ve nitrojeni atmosfere girmekten alıkoymuş olmalı. Gizem tam burada başlıyor. Her şeyi bilmemek iyi. Bu atmosferin tuhaflığını anlamaya devam edeceğiz” diyerek tanımladı.
ÇALIŞMA YAYIMLANMAK ÜZERE
Keşif, The Astrophysical Journal Letters tarafından yayına kabul edildi. Bilim dünyası, PSR J2322–2650b’nin evrendeki gezegen oluşum süreçlerine dair temel varsayımları zorladığı görüşünde birleşiyor.
Uzmanlara göre bu cisim, “normların ötesinde bir gezegen” olarak tanımlanıyor ve çözülmesi gereken yeni bir bilimsel dosya açıyor.